Sámal Sunnudag

Skerpikjøt er serføroyskur matur. Mynd: Wikimedia Commons Orðið “stuttflutt” hevur líka síðani tað gjørdist ársins orð í 2022  verið misbrúkt av ymiskum fyritøkum til at selja sínar vørur. Kendasta dømið eru stuttflutta sodavatnið frá Føroya Bjór, ið annars er framleitt við Caribiskum sukri.  Flestu føroysku matvørur eru innfluttar, og hetta er eitt sindur bakvent, tá ið hugsað verður um, at Føroyar eru ein matvøruframleiðari burtur av. Trupulleikin er, at føroyingar heldur vilja útflyta sínar egnu vørur, fyri síðani at innflyta útlendskar handilsvørur fyri pengarnar. Skalt tú dúva upp á útlendskar handilsvørur, verður pengarnir skjótt uppi. Hevur tú hinvegin møguleika at supplera við hjalsmati - turrum/røstum mati ella frystum mati - so hevur tú eitt framúr ískoyti til húsarhaldið. Fiskur, grind, fuglur, seyður, egg - ja enntá epli og røtur - eru alt matvørur, tú kanst fáa úr nærumhvørvinum. Trupulleikin er, at ikki øll hava atgongd til hetta, men noyðast at keypa hetta sum h...

Poul Michelsen: Mynd: Wikimedia Commons “Tað var serliga málið um fría fosturtøku fram til 12. viku, ið fekk Sólvit Nolsøe at stinga í sekkin. Hann kundi ikki góðtaka, at Framsókn kravdi av sær, at hann skuldi vera fyri tí málinum. Men við at taka seg úr politikki gerst Sólvit E. Nolsøe at síggja til tungan á vágskálini fyri, at fosturtøkumálið eftir øllum sólarmerkjum verður samtykt við smalast møguliga meiriluta, 17-16.” Soleiðis skrivar Jóhann Lützen, blaðstjóri á Norðlýsinum í grein 1. Oktober. Sama dag hevur Sámal Petur í Grund, formaður Sjálvstýris viðmerking í sama blaði, “Tí fellur tað mær fyri bróstið, at aktuellu umstøðurnar, har tingmaður leggur tingsessin frá sær og letur varðamanninum tingsessin, førir til at mál sum júst er vigað av á vekt fólkaviljasins og fallið, verður lagt fram aftur. / Er tað at virða fólkaræði?  Ella skeiklar tað viljan í fólkaræðinum?” Hetta nemur við nakað rættiliga relevant, nevniliga at varafólk fyri tingfólk ofta als ikki hava somu linju su...

Mynd: RosZie/Pixabay. Samfelagsliga tímaglasið. Búskaparráðið hevði í farnu viku eina framløgu um kommunal fíggjarviðurskifti, við serligum denti á fíggingina av eldraøkinum. Fleiri kommunur, ið longu nú eru sperdar, hava illa ráð til neyðugu íløgurnar í eldraøkið, fyri ikki at tosa um raksturin av málsøkinum. Samfelagsliga tímaglasið verður alsamt meiri skeiklað, serliga í útjaðarkommununum.   Tíverri er tað í stóran mun soleiðis, at eldraøkið er fíggjað á ein hátt, ið ger summar kommunur betri fyri og aðrar verri. Tað er ein innbygd skeiklan í tí partinum av kommunufíggingini, ið verður flutt frá landinum. Hetta átti í sjálvum sær at verið rættað til eina flyting í mun til eldri borgarar í hvørji einstøku kommunu. Við einum felags kommunuskatti, hevði hetta verið einfalt at framt.  Harumframt eru kommunuskattaskipanin beinleiðis órættvís. Sum tað fyrsta er kommunuskatturin proportionalur (sama prosent fyri øll), meðan landsskatturin er progressivur (prosentið hækkar við...

Úlvur í seyðaskinni. Mynd: Sarah Richter / Pixabay Føroyar eru ofta eftirbátar í nógvum viðurskiftum. Hetta verður ofta talusett sum nakað ringt, men er ikki bara av tí ringa. At onnur kunnu gera sær royndir við nýggjum rákum, áðrenn tey koma til okkara, ger at vit kunnu læra av feilunum, tey hava gjørt í øðrum londum. Trupulleikin er: tað gera vit sjáldan.  Heimurin er í upploysn, summir partar meiri enn aðrir. Enn so leingi liva vit í okkara eggjablommu í Norðuratlantshavi, vard av einum blokkstuðuls-eggjarhvíta, einum ríkisfelagsskali - í einum vesturlendskum reiðri. Men bæði Vesturheimurin og Ríkisfelagsskapurin eru í dag í upploysn. USA rekur sína egnu leið, og í ES hava tjóðskaparflokkar ætlanir um at upploysa ES - til mikla gleði hjá Russlandi, ið harvið kann sleppa av við ein høvuðsfígginda. Tjóðskaparliga - nationalistiska - rákið er ein uppgerð við “globalismuna”, ið ynskir at menna felags spælireglur fyri allan heimin. Júst smálond sum Føroyar, Danmark og hini Norðurlond...

Í vikuni frættist, at Tórshavnar kommuna hevur flestar Airbnb-búeindir fyri hvørjar 1.000 íbúgvar í øllum Norðurlondum - sambært týska hagtalssíðuni Statista. (Havnin flestar Airbnb-búeindir í Norðurlondum) Tølini vísa væl at merkja “Tórshavn + proxies”, tvs. Tórshavn og grannabygdir. Hvat hetta merkir er ógreitt. Undir øllum umstøðum liggur Havnin+ ájavnt við Reykjavíkar kommunu hvat viðvíkur Airbnb-leigumál fyri íbúgva.  Airbnb er sjálvandi ikki einasta fyritøka, ið samskipar útleigu, men hetta er hin størsta og hetta sigur nógv um hvussu útbreidd stutttíðarleiga er í ymiskum býum.  Trupulleikin við stuttíðarleigu er, at alsamt fleiri fastbúgvandi føroyingar verða tveittir út úr sínum bústøðum, tí tað loysir seg betri at leiga út til múgvandi ferðafólk ella “fasttrakkarar”. Hetta er bæði við til at skapa bústaðatrot, men trýstir samstundis prísirnar upp. Umframt hetta kann nevnast, at heilir býlingar og bygdir verða hálvgum tømdir fyri fastbúgvandi fólk, soleiðis at nærsamf...

Ein nýggj nevnd er sett at koma við leypandi tilmælum um nýskipan av almenna geiranum. Ben Arabo er valdur sum formaður, og hann lovar, at nevndin ikki skal gerast ein súltikrukka, men verður skjóttarbeiðandi. Vónandi verður hon tað, men meiri umráðandi er tó, at nevndin ger eitt gott arbeiði  Spennandi verður at síggja hvat hetta fer at merkja, men samanleggi ng av ráðum, stovnum og kommunum verður ivaleyst millum tilmælini, vit fara at síggja. Vit hava í dag heili 9 aðalráð, og tað er í sær sjálvum eitt upplagt stað at spara. Hví skulu vit hava 9 aðalstjórar og 9 landsstýrisfólk í einum so lítlum landi? Eisini eru fleiri stýri og stovnar, ið kunnu leggjast saman, soleiðis at til ber at spara stjóralønir. Tað gevur meining at brúka fleiri pengar upp á borgaravendan rakstur og minni upp á leiðslu í tann mun tað ber til. Sannlíkt fer at raka smáar stovnar, ið verða lagdir undir størri stovnar. Hetta verður ikki gjørt eftir einum degi, men skal heldur síggjast sum ein longri tilgongd...